ساختار فيلم های حساس

برش یک مقطع از فیلم

اگر به ترتيب از سطح فيلم به طرف پايين بياييم، لايه های فيلم عبارتند از لايه ی اوّل، لايه ی ضد خراش است که اين لايه برای جلوگيری ايجاد خراش و آسيب ديدگی امولسيون روی فيلم کشيده شده است.

لايۀ امولسيون:

امولسيون (اصلی ترين لايۀ فيلم) است، خود از دو قسمت تشکيل شده است: ژلاتين (موادی مانند استخوان، شاخ، سم و موی حيوانات) کاملاً تصفيه شده است و عامل نگهدارنده ی هالوژن نقره است. هالوژن نقره در ژلاتين به طور معلق قرار دارد. فرمول ساخت امولسیون و ماده حساس را میتوان از تیکارنگ تهیه کنید – ابتدا وارد سایت شوید و در قسمت خدمات فرمول مورد را می توان پیدا کنید

مادۀ حساس به نور:

 نمک های به دست آمده به نور حساس هستند و همين نمک ها پس از نور خوردن روی فيلم تصوير ايجاد می کنند. لايه سوم و پنجم که امولسيون (از سطح بالا) و ژلاتين (از پايين) به پايه ی فيلم به کار می روند.

لايه چهارم، پايه فيلم ١، پايه فيلم که ديگر لايه ها روی آن کشيده می شود، از جنس ساخته می شود. پايه ی تمام فيلم های مصرفی در کارگاه ليتوگرافی (عکاسی چاپ) ٢ از جنس پُلی استر است. دليل استفاده از پلی استر در ساخت پايه ی فيلم اين است که در برابر تغييرات درجه ی حرارت و رطوبت مقاومت دارد.

مقاوم بودن فيلم مانع تغيير ابعاد آن می شود و در نتيجه از تغيير فرم تصوير جلوگيری می کند که اين عمل به ويژه هنگام کار رنگی با فيلم هايی که بايد به دقّت بر روی هم منطبق شوند، لازم است. لايه ی ششم که لايه شامل ژلاتين ماده ضد انعکاس نور است. دليل وجود ژلاتين در زير پايه ی فيلم اين است که پس از کشيدن امولسيون روی پايه، از آن جا که امولسيون تقريباً مرطوب است، بايد فيلم به وسيله ی خشک کن های مخصوص خشک شود؛ در اين وضعيت، فيلمی که لايه ژلاتينی را زير پايه نداشته باشد، از حالت صاف و تخت بودن خارج می شود و فرم انحنا پيدا می کند. اين حالت فيلم به کيفيت کار لطمه می زند. لايه ی ژلاتين در زير پايه باعث حفظ تعادل فيلم می شود و فيلم تخت و صاف باقی می ماند.

دليل وجود ماده ی ضد انعکاس نور در زير پايه فيلم اين است که نور پس از گذشتن از لايه های مختلف فيلم هنگامی که به صفحه دوربين برخورد می کند، احتمال انعکاس مجدد دارد که در اين صورت کيفيت تصوير افت پيدا می کند؛ در نتيجه، بايد از بازگشت نور به درون فيلم جلوگيری کرد. اين ماده تقريباً شبيه دوده است و باعث می شود که نور پس از برخورد با آن جذب شود به شکل زیر توجه شود.

انعکاس در فیلم

دسته بندی امولسيون فيلم از نظر حساسيت به نور

قبل از اشاره به ساختار امولسيون فيلم از نظر حساسيت به طيف نور، لازم است کمی در مورد نور سخن بگوييم بايد بدانيم نور سفيد مرئی که خود مجموعه ای از نورهای رنگی است و تنها بخش بسيار کوچکی از طيف امواج الکترومغناطيسی با طول موجی بين ٤٠٠ تا ٧٠٠ نانومتر است. تنها اين مقدار بسيار کوچک از طيف بسيار بزرگ امواج الکترومغناطيس با چشم ديده می شود

نور مرئی یک تابش الکترومغناطیسی حاوی فوتون است که به چشم و دیگر موجودات مرئی نمایان می‌شود. نور مرئی با طول‌موجی از حدود ۳۸۰ تا حدود ۷۴۰ نانومتر در بین دو نور نامرئی فروسرخ که در طول‌موج‌های بلندتر و فرابنفش که با طول‌موج‌های کوتاه‌تر یافت می‌شود، قرار دارد.

پرتو دارای تعریف دقیقی نیست، جسمِ شناخته شده یا مدل مشخص که شبیه آن باشد وجود ندارد؛ ولی لازم نیست فهم هر چیز بر شباهت بنا شده باشد. نظریه الکترومغناطیسی و نظریه کوانتومیبه  با هم ایجاد یک نظریه نامتناقض و بدون ابهام می‌کنند که تمام پدیده‌های نوری را توجیه می‌کنند.

طیف مرئی نام بخشی از طیف الکترمغناطیسی است که با چشم انسان قابل رویت و تشخیص است طول موج طیف مرئی بین ۳۸۰ تا ۷۵۰ نانومتر و بسامد آن‌ها بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ تراهرتز است.

واکنش چشم به طول موج‌های مختلف الکترومغناطیسی متفاوت است و چشم به طول موج ۰٫۵۵۵ micron بیشترین واکنش را دارد. واکنش چشم نسبت به طول موج خیلی حساس است به صورتی که در طول موج‌های ۰٫۵۱ micron و ۰٫۶۱ micron واکنش چشم به ۵۰٪ واکنش در ۰٫۵۵۵ micron کاهش پیدا می‌کند.

تشعش های خورشیدی با طول موج‌هایی کمتر از ۰٫۲۹ micron توسط لایهٔ ازن جذب می‌شود و تشعش هایی که طول موجی بیشتر از ۱٫۴ micron دارند توسط بخار آب و گاز کربنیک هوا جذب می‌شوند و به زمین نمی‌رسند. منحنی واکنش چشم به نور مرئی نشان‌دهنده ی این حقیقت است که چشم با گذشت زمان با شرایط محیط تطبیق یافته.

واکنش چشم به شدت روشنایی نیز بستگی دارد، به صورتی که در شدت روشنایی‌های پایین، منحنی واکنش به اندازه ی ۵۰ نانومتر به سمت فرابنفش جابجا می‌شود.

طول موج مرئی و نامرئی

اگر طول موج ٤٠٠ تا ٧٠٠ نانومتر را روی يک خط مستقيم رسم کنيم شکل زیر:

طول موج ٤٠٠ تا ٧٠٠ نانومتر

اين تقسيم بندی در کار ساخت امولسيون فيلم ها بسيار مفيد است؛ به اين صورت که حساسيت کامل يک ماده حساس به نور يعنی از ٤٠٠ تا ٧٠٠ نانومتر می تواند تمامی رنگ ها را در خود جای دهد.

فيلم نور روز:

 فيلم هايی که فقط به اشعۀ ماورای بنفش و قسمتی از اشعه نور در منطقه ی آبی حساس هستند، به نام فيلم های نور روز معروف اند و اين نوع فيلم ها که اخيراً بسيار معروف شده اند، نياز به تاريکخانه ندارند و می توان در نورهای معمولی کارگاه با آن ها کار کرد (به دليل حساسيت کم اين نوع فيلم ها فقط در دستگاه کنتاکت قابل استفاده هستند). نوری که از لامپ های ماوراء بنفش منتشر می شود، فيلم را متأثر می سازد. داروی ظهور اين نوع فيلم داروهای معمولی مخصوص ليتوگرافی است.

امولسيون اورتو کروماتيک:

اگر فيلمی در کارخانه ی سازنده از ٤٠٠ تا ٦٠٠  نانومتر حساس شود، امولسيونی خواهيم داشت که به نور قرمز حساس نيست و به آن اورتوکروماتیک گفته می شود؛ بنابراين، می توان با اين نوع فيلم در تاريکخانه، هنگامی که چراغ قرمز رنگ روشن است، به راحتی کار کرد. اکثر فيلم های صنعت چاپ از اين نوع هستند

نان اورتو (نور روز):

اين نوع فيلم ها به دليل غيرحساس بودن به طيف نور قرمز در تاريکخانه و در زير نور قرمز تاريکخانه کار می شود، و مورد مصرف زياد دارند. اين فيلم ها مانند فيلم های نور روز پس از نور خوردن و ظهور و ثبوت کنتراست بسيار قوی ايجاد می کنند. يعنی فقط سياهی و بقيه فيلم شفاف و شيشه مانند می شود. بنابراين، اين نوع فيلم ها فقط برای عکس برداری ازتصاويری که در اصطلاح خطی ناميده می شوند و دارای تناليته (سياه روشن) نيستند، به کار می آيند.

امولسيون فيلم پان کروماتيک:

 فيلمی که در دامنه ی طول موجی حساس باشد، قابليت ضبط و ثبت تمامی رنگ ها را دارد. به اين نوع امولسيون حساس پان کروماتيک فيلم هايی که برای کارهای تفکيک رنگ در کارگاه ليتوگرافی (عکاسی چاپ) مصرف می شوند، از اين نوع هستند. هنگام کار با فيلم پان بايد دقت داشت که چون اين فيلم نسبت به تمام طيف نور حساس است، از چراغ قرمز تاريکخانه استفاده نشود و در مجموع، کار بايد در تاريکی کامل انجام گيرد.

فيلم پان کروماتيک به تمام طيف رنگ حساس هستند. بنابراين هنگام کار در تاريکخانه نور قرمز به کار نمی آيد. يا بايد در تاريکی کامل با اين فيلم کارکرد و يا از لامپ های مخصوص بخار سديم که نور زرد کمرنگی ايجاد می کنند، استفاده کرد.

دليل استفاده از فيلم پان اين است که اگر طرح اصلی، رنگی باشد، ديگر فيلم اورتو که به رنگ های طيف قرمز حساس نيست، نمی تواند مؤثر واقع شود. بنابراين بايد از فيلم پان استفاده شود که تمام رنگ ها را به صورت تناليته ی خاکستری روی فيلم ضبط کند. به خصوص اين فيلم زمانی که بخواهيم چاپ چند رنگ داشته باشيم، مورد استفاده قرار می گيرد که در آن صورت بايد توسط فيلترهای رنگی دوربين چهار بار از تصوير اصلی عکس برداری شود که نتيجه ی آن چهار نگاتيو است که با فيلترهای زرد، آبی، قرمز و سبز گرفته شده و هر فيلتر فقط رنگ مربوط به خود را از تصوير اصلی روی فيلم نقش داده است.

دسته بندی فيلم ها از نظر کاربرد

فيلم ها را می توانيم از نظر ساختاری (ميزان و نوع نمک نقره) نيز به چند دسته مهم تقسيم کنيم:

فيلم خطی:

اين نوع فيلم هنگامی مصرف می شود که لازم باشد از اوريژينال خطی عکس گرفته شود که حروف يا تصوير از خط و هاشور تشکيل شده باشد فيلم خطی معمولاً به نور قرمز حساس نيست (به استثنای فيلم خطی پان که برای عکس برداری از اوريژينال های رنگی که تن ندارند و فقط از خط رنگی تشکيل شده اند، به کار می رود

فیلم خطی

فيلم ترامه:

 اين نوع فيلم مانند فيلم خطی است؛ با اين تفاوت که از نظر دادن کنتراست و نيز رتوش سيانورکاری (تضعيف کردن فيلم) دارای کيفيتی به مراتب بالاتر از فيلم خطی است. اين نوع فيلم به ويژه هنگام کنتاکت زدن از فيلم های پان که از اوريژينال های رنگی تفکيک رنگ شده، ايده آل است.

فيلم ماسک:

 فيلم ماسک برای کنترل کنتراست  و دانسيته در هنگام عکس برداری با فيلم های پان و در دوربين عکاسی مخصوصا برای کاربردهای تبلیغاتی و گرافیستی به کار می آيد.

فيلم های ويژه دستگاه اسکنر:

 فيلم هايی که مخصوص استفاده در اسکانرها هستند، به وسيله ی اشعه ی ليزر نور می خورند. چون نور ليزر بسيار دقيق و متراکم است و دستگاه اسکانر کار خواندن و کنترل تفکيک رنگ را سريع تر و در بيشتر اوقات دقيق تر از روش دستی انجام می دهد، نتيجه ی به دست آمده درزمانی کوتاه کيفيتی بسيار خوب خواهد داشت.